Bananowa młodzież

W latach 60. tym mianem określano młodzież pochodzącą z zamożnych rodzin partyjnych dygnitarzy (głównie z okresu stalinowskiego) i tzw. prywatnej inicjatywy. Trudno dostępne w Polsce banany miały stanowić symbol luksusu.

W marcu 1968 r. termin ten posłużył reżimowej propagandzie do dyskredytowania protestujących studentów. Sugerowano, że bananowcy to utracjusze i w przeciwieństwie do klasy robotniczej – próżniacy. W rozmaitych paszkwilach ogłaszanych w mediach, a także podczas wystąpień przedstawicieli władzy sugerowano, że bananowa młodzież jest oderwana od rzeczywistości, nie dotykają jej problemy przeciętnego Polaka. Chociaż byli studentami, z racji prowadzonego stylu życia mieli nie znać też problemów dotyczących szkolnictwa wyższego. W związku z tym  – zdaniem władz – nie posiadali mandatu, by wypowiadać się w kwestiach politycznych i społecznych.

Jednym z bardziej kuriozalnych zarzutów propagandy było rzekome gaszenie przez Ewę Zarzycką amerykańskich papierosów w dżemie. Brak poszanowania dla jednego z podstawowych produktów spożywczych klasy robotniczej miał świadczyć o upadku morale córki gen. Janusza Zarzyckiego. Zarzycka nie brała udziału w studenckich protestach, ponieważ od 1967 r. przebywała we Francji. Jak wskazuje Jerzy Eisler, do tej grupy nie był zaliczany na przykład Andrzej Jaroszewicz, syn przyszłego premiera PRL. Chociaż był dzieckiem dygnitarza i z racji prowadzonego stylu życia mógł być uznany za przedstawiciela bananowców, to jednak nie angażował się politycznie. Wydaje się więc, że w przypadku Marca ’68 bananową młodzież stanowiła grupa kontestatorów ówczesnego ustroju, na ogół żydowskiego pochodzenia. Władza postrzegała bananowców jako rodzaj nieformalnej grupy kształtującej poglądy osób odpowiedzialnych za zorganizowanie i przeprowadzenie protestów studenckich. Należeli do niej m.in. Adam Michnik, Barbara Toruńczyk, Krystyna Winawer i Henryk Szlajfer.

Maria Antosik-Piela

Bibliografia

1. Eisler, Polski rok 1968, Warszawa 2006.
2. Osęka, Syjoniści, inspiratorzy, wichrzyciele: obraz wroga w propagandzie marca 1968, Warszawa 1999.