Partyzanci (frakcja PZPR)

„Partyzanci” skupiali kombatantów głównie z Armii Ludowej, funkcjonariuszy PZPR, pisarzy, dziennikarzy i twórców kultury. Podjęli także próbę pozyskania byłych członków Armii Krajowej. Popierało ich Stowarzyszenie „Pax” i podległe mu czasopisma, a także Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich. Do realizacji swoich celów wykorzystywali również Związek Bojowników o Wolność i Demokrację, którego prezesem Zarządu Głównego od 1964 r. był Moczar.

Z „partyzantami” byli związani m.in.: Jan Dobraczyński, Władysław Jan Grabski, Wojciech Żukrowski, Jan Szczepański, Zbigniew Załuski, Jerzy Passendorfer, Franciszek Szlachcic, Grzegorz Korczyński, Józef Ozga-Michalski, Janusz Przymanowski, Tadeusz Walichnowski, Kazimierz Kąkol.

„Partyzanci” uzyskali również poparcie Władysława Gomułki. Za swych głównych przeciwników uważali „liberałów”, podkreślali wkład krajowych organizacji konspiracyjnych (partyzantki komunistycznej) w wyzwolenie Polski spod okupacji hitlerowskiej, o czym pisali w swoich książkach(np. Moczar Barwy walki, 1963), które weszły do kanonu lektur szkolnych. Uważali, że to Żydzi są odpowiedzialni za zbrodnie stalinizmu i niesprawiedliwości systemu. Wprost zaczęto o tym mówić dopiero po 1967 r., kiedy to doprowadzili do masowego usuwania ze stanowisk osób pochodzenia żydowskiego pod zarzutem nielojalności wobec państwa polskiego i próby przejęcia władzy. Największe wpływy „partyzanci” osiągnęli w 1968 r., a następnie ich pozycja gwałtownie się załamała.

dr Martyna Rusiniak-Karwat
Treść hasła została przygotowana na podstawie materiałów źródłowych PWN

Bibliografia:

Eisler J., Polski rok 1968, Warszawa 2006.

Rutkowski T.P., Wydarzenia Marca ’68 a polska nauka historyczna, „Rocznik Polsko-Niemiecki” 2010, nr 18, ss. 145–165.

Szumiło M., Pomarcowa wymiana kadr – elita PZPR w latach 1968–1970, [w:] Yesterday. Studia z historii najnowszej. Księga dedykowana prof. Jerzemu Eislerowie w 65. rocznicę urodzin, kom. red. J. Olaszek, A. Dudek, Ł. Kamiński, K. Kosiński, M. Przeperski, K. Rokicki, P. Sasanka, R. Spałek, S. Stępień, Warszawa 2017, ss. 514–528.